تأثیر اعتیاد بر خانواده; اعتیاد با خانواده و فرزندان چه می‌کند؟
تأثیر اعتیاد بر خانواده انکار ناپذیر است؛ اعتیاد معضلی است که علاوه‌بر فرد معتاد اطرافیان و به ویژه‌ی خانواده‌ی او را دچار بحران می‌کند. فرد معتاد گرایش خود به خانواده را از دست می‌دهد و اهمیتی برای آن‌ها قائل نمی‌شود چرا که تنها به فکر مصرف و رفع وابستگی خود به مخدر است. کودکانی که در خانواده‌های معتاد زندگی می‌کنند اغلب وحشت زده هستند و آسیب‌های فراوانی را متحمل می‌شوند. ممکن است مورد خشونت قرار بگیرند، دچار استرس پس سانحه شوند و یا با اضطراب و افسردگی دست و پنجه نرم کنند. در خانواده‌ای که یکی از اعضای آن معتاد است قوانین و مقررات جایی ندارد و تنها نابسامانی و آشفتگی دیده می‌شود. اعضای خانواده باید با آگاهی از آسیب‌هایی که اعتیاد بر خانواده وارد می‌کند با کمک مشاوره ترک اعتیاد جهت کاهش آسیب‌ها و یا درمان اعتیاد اقدام کنند.
از بین رفتن روابط در خانواده
اعتیاد پدیده‌ای است که به تدریج زندگی فرد را درگیر می‌کند و تک تک اعضای خانواده‌اش را نیز با صدمات جبران ناپذیری مواجه می‌کند. اعتیاد سبب می‌شود تا تغییراتی در سبک زندگی خانواده‌ی فرد معتاد ایجاد شود. ممکن است تمام قوانین تغییر کنند. فرد معتاد تنها درگیر مصرف مواد است و هرچه می‌گذرد ارتباطش را با اعضای خانواده کم‌تر می‌کند. اعتیاد روابط عاطفی میان اعضای خانواده را دچار مشکل و بحران می‌کند.
در عوض ارتباط میان فرد معتاد و مواد مخدر به بخش بزرگی در خانواده مبدل می‌شود. اعضای خانواده دیگر احساس امنیت و اعتماد به فرد معتاد را ندارند و دچار نا امیدی می‌شوند. جوان معتاد اغلب رابطه‌ی سردی با والدین دارد و مدام مخفی‌کاری می‌کند. ممکن است والدین هیچ‌گاه حتی بعد از ترک فرزندشان، حس اعتماد اولیه را نسبت به او نداشته‌باشند.
تغییر سبک زندگی در جهت منفی
هر یک از اعضای خانواده فرد معتاد برای مواجه با مشکل به وجود آمده، روش خاصی را به کار می‌گیرند. ممکن است نیازهای احساسی و روانی خود را نادیده بگیرند و یا برای اجتناب از بحث و مشاجره رفتارهای دردسرساز فرد معتاد را تحمل و توجیه کنند. این گونه روش‌های مقابله به مرور زمان جزو سبک زندگی افراد خانواده می‌شود. اعضای خانواده اغلب نقش‌هایی که به آن‌ها متحمل می‌شود را می‌پذیرند، غافل از اینکه دسته‌ای از رفتارها خود باعث استمرار مصرف ماده‌ی مخدر در فرد معتاد می‌شوند.
احساس گناه و شرم در اعضای خانواده
اعضای خانواده‌ی فرد معتاد تصور می‌کنند رفتارهای نادرست و بی‌توجهی‌های آن‌ها در گذشته باعث بروز اعتیاد در فرد شده‌است و دائما احساس گناه دارند. اغلب مادر خانواده به این فکر می‌افتد که فرزند خود را خوب تربیت نکرده و یا محبت کافی به او نداشته که فرزندش معتاد شده. در همین راستا سعی می‌کند تا با حمایت‌های ناسالم مانند تامین نیازهای مالی و رفاهی زندگی فرزندش احساس گناه را در خود کم کند. در صورتی که برعهده گرفتن وظایف فرد معتاد باعث می‌شود خیالی برای ترک نداشته‌باشد. معمولا نیز افراد معتاد از احساس گناه اعضای خانواده سوءاستفاده می‌کنند و بر روی اعتیاد خود سرپوش می‌گذارند.
از تاثیرات دیگر آن است که اعضای خانواده معمولا شرمزده هستند و از اینکه کسی از وجود اعتیاد در خانواده‌ی آن‌ها مطلع شود خجالت می‌کشند؛ بنابراین سعی می‌کنند روابط خود با اطرافیان و فامیل را قطع کنند. گاهی خانواده‌ها گمان می‌کنند اگر فرد معتاد را ترک دهند همه‌ی مشکلات حل می‌شود؛ اما نکته‌ی مهم علت‌یابی بروز اعتیاد است تا از برگشت دوباره‌ی آن جلوگیری شود.
تاثیر والدین معتاد بر فرزندان
اعتیاد در والدین، رشد کودکان را دچار بحران می‌کند و آن‌ها را در معرض مشکلات عاطفی، روانی و جسمانی قرار می‌دهد. والدین نقش بسیار زیادی در تربیت و رشد کودکان دارند و از آن‌جایی که والدین معتاد بیشتر درگیر تهیه مواد، خشونت خانگی، طلاق، بیکاری، بیماری‌های روانی و مشکلات قانونی هستند، نمی‌توانند به عنوان پدر و مادر نقش موثری را برای فرزندان خود ایفا کنند. افسردگی، اضطراب، اختلالات غذا خوردن و خودکشی در میان کودکانی که والدین معتاد دارند زیاد است. علاوه‌بر این احتمال گرایش به مصرف مواد مخدر در فرزندان خانواده‌های معتاد بسیار بیشتر است.
سوء استفاده‌های جسمی و جنسی از کودکان در چنین خانواده‌هایی اتفاقی دردناک و غیر قابل اجتناب است. کودکان در خانواده‌هایی با والدین معتاد دچار عزت نفس پایین می‌شوند و کنترل درونی ندارند. به همین دلیل به احتمال بیشتری در آینده نیز مورد سوءاستفاده قرار می‌گیرند و قربانی می‌شوند. در ادامه به برخی از تاثیرات والدین معتاد بر فرزندانشان پرداخته‌ایم.
تاثیر اعتیاد والدین بر سلامت جسمانی کودکان
کودکانی که در خانواده‌های معتاد زندگی می‌کنند به احتمال بیشتری به انواع بیماری‌ها از جمله انتریت، کولیت و آسم دچار می‌شوند که همگی ناشی از استرس و استشمام دودهای ناشی از استعمال دخانیات است. همچنین مسمومیت‌ها، مشکلات گوارشی و تنفسی در این کودکان دیده می‌شود. در صورت مصرف مواد مخدر در دوران بارداری ممکن است فرزند به دنیا آمده دچار نقایص مادرزادی و عقب ماندگی ذهنی شود. همچنین مادران بارداری که الکل مصرف می‌کنند منجر به سندروم جنین الکی می‌شود و کودک را دچار مشکلات و نقایص بسیار زیادی می‌کند.
تاثیرات روانی و احساسی اعتیاد بر فرزندان
اعتیاد والدین بروز اختلالات روانی و اختلالات اضطرابی را در کودکان و حتی فرزندان جوانشان را بالا می‌برد. طبق مطالعات تعداد زیادی از کودکانی که از اختلال پرخوری عصبی رنج می‌برند، فرزندان والدین معتاد هستند. ارتباط تنگاتنگی بین مواد مخدر و جامعه ستیزی وجود دارد؛ به همین خاطر فرزندان افراد معتاد نیز به تقلید و الگوبرداری از والدین، اغلب دچار اختلال ضد اجتماعی می‌شوند.
رفتار افراد معتاد اغلب غیرقابل پیش‌بینی است. خلقیات آن‌ها با مصرف مواد تنظیم می‌شود؛ زمانی که مواد مخدر خود را تهیه کرده‌باشند، آرام و شاد هستند اما زمانی که نتوانند مواد خود را تامین کنند و خمار باشند، دچار خشونت و نا امیدی می‌شوند. به همین خاطر کودکان این‌گونه افراد اغلب حس بی‌اعتمادی نسبت به بزرگسالان پیدا می‌کنند.
احساس گناه در کودکان از دیگر نتایجی است که اعتیاد والدین با خود به همراه دارد. کودکان اغلب تصور می‌کنند مسئول و مقصر اعتیاد والدینشان هستند. آن‌ها از اعتیاد والدین خود خجالت می‌کشند و همین امر باعث می‌شود با همسالان خود تعامل نداشته‌باشند چرا که می‌ترسند کسی از اعتیاد والدینشان باخبر شوند. ترسِ از دست دادن والدین و عدم احساس امنیت از دیگر تاثیرات والدین معتاد بر فرزندانشان است.
