علایم افسردگی می‌تواند تجربه ای موقت در پاسخ به یک غم یا آسیب روحی باشد. اما زمانی که علائم طولانی تر از دو هفته شود می‌تواند نشانه اختلال افسردگی شدید باشد. این علائم همچنین می‌تواند نشانه‌ای از نوعی وضعیت سلامت روانی دیگر مانند اختلال دو قطبی یا استرس پس از سانحه باشند. اثرات افسردگی می‌تواند از سلامت روان و احساسات فرد فراتر رفته و سلامت جسمی او را نیز تحت تاثیر قرار دهد.
در کل افسردگی یک وضعیت پیچیده سلامت روان است که باعث می‌شود خلق و خوی فرد تنگ شده و احساس ناراحتی یا ناامیدی مداومی داشته باشد.
راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی علائم زیر را برای افسردگی ذکر کرده است:
خلق و خوی افسرده از جمله احساس غم یا پوچی در اکثر روزها
از دست دادن لذت در فعالیت‌هایی که پیش‌تر برای فرد لذت بخش بوده‌اند
خواب بیش از حد یا کمتر از میزان لازم
کاهش یا افزایش وزن ناخواسته یا تغییر در اشتها
آشفتگی جسمی یا احساسی و کرختی
کاهش انرژی یا خستگی
احساس بی اهمیت یا گناهکار بودن
مشکلات در تمرکز یا تصمیم‌گیری
افکار ناخوانده‌ی مرگ یا خودکشی
این علائم بین افراد متفاوت بوده و ممکن است با گذر زمان تغییر کند. برای تشخیص افسردگی توسط پزشک پنج مورد یا بیشتر از این علائم باید طی یک دوره دو هفته‌ای در فرد وجود داشته باشد.
علائم فیزیکی افسردگی
مستندات بسیاری نشان می‌دهد که افسردگی از راه‌های زیر می‌تواند سلامت جسمی را نیز تحت تاثیر قرار دهد:
افزایش یا کاهش وزن: افراد مبتلا به افسردگی ممکن است تغییرات اشتهایی را تجربه کنند که می‌تواند به کاهش یا افزایش وزن ناخواسته منجر شود. متخصصان علوم پزشکی ارتباط افزایش وزن مفرط را با بیماری‌های مختلفی از جمله دیابت و بیماری‌های قلبی کشف کرده‌اند. کمبود وزن نیز می‌تواند علاوه بر آسیب رساندن به قلب بر باروری تاثیر گذاشته و باعث خستگی شود.
درد مزمن: افراد مبتلا به افسردگی ممکن است درد یا تیر کشیدن‌های ناشناخته‌ای از جمله دردهای مفاصل یا عضلانی، حساسیت‌های پستان‌ها و سردرد را تجربه کنند. علائم افسردگی فرد به علت دردهای مزمن می‌تواند تشدید شود.
بیماری قلبی: افسردگی می‌تواند انگیزه فرد را برای انتخاب تصمیم‌های مثبت در سبک زندگی کاهش دهد. در نتیجه با انتخاب رژیم‌های غذایی نامناسب و سبک زندگی بی تحرک خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی افزایش می‌یابد. افسردگی خود ممکن است یک عامل خطر مستقل برای مشکلات سلامت قلب باشد. براساس یک تحقیق منتشر شده در سال ۲۰۱۵ یک پنجم از افراد مبتلا به نارسایی‌های قلبی یا بیماری‌های قلبی – عروقی دچار افسردگی هستند.
التهاب: تحقیقات نشان می‌دهد افسردگی و استرس مزمن با بروز التهابات مرتبط بوده و ممکن است سیستم ایمنی بدن را تغییر دهد. برخی تحقیقات دیگر نشان می‌دهد که افسردگی می‌تواند ناشی از التهابات مزمن باشد. افراد مبتلا به افسردگی احتمال بیشتری برای ابتلا به بیماری‌های التهابی یا اختلالات خودایمنی مانند سندرم روده تحریک پذیر (IBS)، دیابت نوع دو و آرتروز دارند. با این حال هنوز مشخص نیست که آیا افسردگی باعث التهاب مزمن می‌شود یا این التهابات هستند که باعث افسردگی می‌شوند و برای درک بهتر ارتباط بین این دو تحقیقات بیشتری لازم است.
مشکلات در سلامت جنسی: افراد مبتلا به افسردگی ممکن است با کاهش میل جنسی روبرو شوند. همچنین برخی افراد به دلیل افسردگی دچار مشکلاتی در روابط خود می‌شوند که می‌تواند بر فعالیت جنسی آنها تاثیر بگذارد.
تشدید بیماری‌های مزمن: افرادی که به بیماری‌های مزمن مختلف مبتلا هستند در صورت ابتلا به افسردگی ممکن است علائم‌شان تشدید شود. بیماری‌های مزمن خود باعث احساس تنهایی و استرس زایی شده و افسردگی ممکن این احساسات را تشدید کند. همچنین فرد افسرده ممکن است به دنبال درمان نرفته که این نیز علائم بیماری را تشدید می‌کند. افرادی که در عین ابتلا به بیماری‌های مزمن به افسردگی نیز مبتلا هستند باید در مورد هر دو بیماری با پزشک مشورت کنند. حفظ سلامت روان می‌تواند سلامت جسمی را بهبود بخشد و مدیریت بیماری مزمن را تسهیل کند.
مشکلات خواب: افراد مبتلا به افسردگی ممکن ست احساس بی خوابی یا خواب آلودگی داشته باشند. این وضعیت می‌تواند باعث ایجاد خستگی در فرد شده و سلامت جسمی و روانی او را کنترل کند.
پزشکان کمبود خواب را عامل مجموعه‌ای از مشکلات سلامت می‌دانند. به همین ترتیب تحقیقات، کمبود خواب طولانی مدت را با مشکلاتی همچون فشارخون بالا، دیابت، مسائل مربوط به وزن و برخی انواع سرطان مرتبط می‌دانند.
مشکلات گوارشی: افراد مبتلا به افسردگی اغلب مشکلات گوارشی و معده‌ای مانند اسهال، استفراغ، حالت تهوع یا یبوست را گزارش می‌دهند. بعضی افراد مبتلا به افسردگی به بیماری‌های مزمن گوارشی همچون سندرم روده تحریک پذیر (IBS) نیز مبتلا می‌شوند. براساس تحقیقات منتشر شده در سال ۲۰۱۶ این ممکن است به این دلیل باشد که افسردگی پاسخ مغز به استرس را با سرکوب فعالیت در هیپوتالاموس، غده هیپوفیز و غدد فوق کلیه تغییر می‌دهد.
اکثر ما، حتی اگر ندانیم که تعریف عملی افسردگی چیست، لااقل احساس می‌کنیم که می‌توانیم نشانه های افسردگی را در خودمان و دیگران تشخیص دهیم.
جالب اینجاست که بسیاری از انسانها، نه تنها معتقدند که می‌دانند افسردگی چیست و نشانه های افسردگی را هم به گمان خود تشخیص می‌دهند و تحلیل می‌کنند، بلکه به درمان افسردگی هم می‌پردازند.
به همین علت، مصرف خودسرانه‌ی داروهایی مانند فلوکسیتین و سیتالوپرام و سایر داروهایی که به داروهای ضد افسردگی شناخته می‌شوند نیز، در ایران و سایر کشورهای جهان، بسیار بالاست. اما به هر حال، یک واقعیت مهم وجود دارد: وقتی شما احساس می‌کنید که گرفتار افسردگی هستید یا یکی از اطرفیانتان، گرفتار افسردگی (یا در معرض افسردگی) است، مشخص است که مشکلی وجود دارد.
چیزی سر جای خود نیست و باید کمی دقیق تر و جدی تر به وضعیت خود و اطرافیانمان توجه داشته باشیم.
بدیهی است که آشنایی با نشانه‌های یک بیماری و برخی از روش‌های مواجهه با آن، به معنای بی‌نیازی از دانش و تخصص روانشناسان و روانپزشکان و ارزیابی نشانه‌ها و عوارض و ریشه‌های آن نیست. بلکه می‌تواند به ما در یافتن نگاهی تیز بینانه تر و زبانی گویاتر برای مشاهده و بیان مشکلات و جستجوی راهکار آنها کمک کند.
