نوار مغزی یا EEG چیست؟
نوار مغزی، الکتروانسفالوگرافی (Electroencephalography) یا EEG ثبت فعالیت الکتریکی مغز از طریق نصب الکترودهای سطحی بر روی سر و به صورت غیر تهاجمی میباشد. در حالت کلی در یک سیستم EEG، اثر الکتریکی فعالیت نورونهای مغز از طریق الکترودهای نصب شده بر روی سر به دستگاه انتقال داده شده و پس از تقویت و حذف نویز به صورت سیگنال زمانی ثبت و نمایش داده میشود. سیگنال ثبت شده میتواند مستقیماً و یا پس از پردازش کامپیوتری توسط پزشک و یا متخصص علوم اعصاب مورد تحلیل قرار بگیرد.
به کمک الکتروانسفالوگرافی میتوان در انواع فعالیتهای مغزی به تعیین میزان آن فعالیت و شناسایی نواحی درگیر مغزی پرداخت. در نتیجه بررسی و تحلیل سیگنال ثبت شده از طریق الکتروانسفالوگرافی در طیف گستردهای از کاربردهای تشخیصی و پژوهشی، همچون موارد زیر، نقش مؤثری دارد:
۱- تشخیص آسیب مغزی سربرال و تعیین محل آن
۲- بررسی حملات صرعی
۳- تشخیص اختلالات روانی
۴- مطالعه خواب و بررسی اختلالات آن
۵- مشاهده و تحلیل پاسخهای مغز به محرکهای حسی
۶- پژوهشهای مرتبط با سیستمهای واسط مغز – رایانه (Brain Computer Interface – BCI).ش
ثبتهای سیگنال مغزی از بیماران معمولاً در حالت بیداری صورت میگیرد. البته بسته به نوع آزمایش ممکن است از فرد خواسته شود که چشمهای خود را باز یا بسته نگه دارد. در حالت چشم باز، گاه از طریق یک چراغ چشمک زن (فوتیک)، حساسیت بیمار به تحریک نوری سنجیده میشود. برای نمونه بروز حمله صرعی در پاسخ به تحریک نوری از این طریق قابل بررسی میباشد.
ثبت سیگنال مغزی غالباً به صورت کوتاه مدت و در بسیاری از موارد در مدتی کمتر از نیم ساعت صورت میگیرد. با این وجود در شرایط خاص (مانند برخی موارد صرع) که ثبت کوتاه مدت قادر به کمک جهت بررسی بیماری نمیباشد، ممکن است از مانیتورینگ طولانی مدت (LTM) استفاده شود. در سیستمهای مانیتورینگ طولانی مدت، ثبت سیگنال ممکن است به مدت ۲۴ ساعت یا بیشتر صورت بگیرد. گاهی همزمان با ثبت سیگنال، وضعیت بیمار نیز از طریق دوربین فیلمبرداری ضبط میشود تا پزشک بتواند با بررسی سیگنال مغزی و واکنشهای بیمار، ارزیابی بهتری از بیماری داشته باشد.
شایان ذکر است که علاوه بر دستگاههای ثبت غیر تهاجمی EEG، دستگاههای مانیتورینگ مغزی تهاجمی که با نامهای EEGی اینتراکرانیال (Intracranial Electroencephalography)، iEEG، الکتروکورتیکوگرافی (Electrocorticography) یا ECoG شناخته میشوند، جهت ثبت مستقیم سیگنال از مغز (با عمل جراحی) نیز مورد استفاده قرار میگیرند. استفاده از سیستمهای مانیتورینگ اینتراکرانیال کمک میکند تا متخصص به دادههای بیولوژیکی کاملتری که از طریق ثبت عادی از روی پوست سر قابل استخراج نمیباشند، دسترسی پیدا کند.